1. Rối loạn giấc ngủ là gì?
Rối loạn giấc ngủ là một chứng bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra. Bệnh bắt nguồn từ sự biến đổi về thời gian ngủ, chất và lượng giấc ngủ biểu hiện qua 3 hình thái rối loạn mất ngủ, rối loạn ngủ nhiều, rối loạn nhịp thức ngủ.
Giấc ngủ rất cần thiết cho sự phát triển thể chất và tinh thần của cơ thể nhất là trẻ nhỏ. Nếu kéo dài tình trạng rối loạn làm trẻ chậm phát triển, người lớn suy giảm trí nhớ ảnh hưởng đến công việc và sinh hoạt hằng ngày. Nguy hiểm nhất hiện nay là hội chứng ngưng thở khi ngủ.
Trẻ em rối loạn giấc ngủ sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ
2. Nguyên nhân gây rối loạn giấc ngủ
Các yếu tố xuất phát từ bên ngoài hoặc bên trong đều có thể dẫn đến rối loạn giấc ngủ.
Yếu tố bên trong:
- Mắc bệnh lý tim mạch: bệnh mạch vành, loạn nhịp tim, suy tim.
- Bệnh hô hấp: hen suyễn, ngưng thở khi ngủ.
- Bệnh đau dạ dày.
- Bệnh đái tháo đường, cường giáp.
- Bệnh trào ngược dạ dày-thực quản, viêm loét dạ dày.
- Bệnh Parkinson, trẻ bị động kinh.
- Phụ nữ đang mang thai làm rối loạn nội tiết tố.
- Bệnh tâm thần kinh: rối loạn lo âu, rối loạn thần kinh.
- Do sử dụng một số thuốc để điều trị bệnh chống động kinh, hạ huyết áp, thuốc kích thích thần kinh trung ương,...
Yếu tố bên ngoài:
- Do công việc nhiều áp lực, stress.
- Khó khăn tài chính.
- Mẫu thuẫn với những người xung quanh cuộc sống.
- Biến động lớn trong cuộc đời.
- Làm việc theo ca thay đổi giờ giấc sinh học.
Nguy cơ cao mắc bệnh rối loạn giấc ngủ
- Do căng thẳng trong công việc.
- Stress cuộc sống gia đình.
- Bức xúc về vấn đề xã hội.
- Môi trường làm việc yêu cầu sự tập trung cao độ: quản lí, kinh doanh, kỹ thuật, lái xe,...
3. Triệu chứng rối loạn giấc ngủ
Mỗi loại hình thái rối loạn sẽ có các dấu hiệu, triệu chứng khác nhau.
Chứng mất ngủ:
- Mất ngủ ít nhất 3 lần/tuần, trong thời gian ít nhất 1 tháng.
- Mệt mỏi, lo âu.
- Chán ăn, giảm cân nặng.
- Khả năng học tập, tiếp thu kiến thức.
- Kéo dài dẫn đến rối loạn hành vi, ảo giác, hoang tưởng.
- Trầm cảm nặng.
Chứng ngủ nhiều:
- Ngủ rũ: là một bệnh lý thần kinh mạn tính, có thể đi ngủ khi đang nghỉ ngơi hoặc hoạt động trừ lúc ăn uống, vệ sinh cá nhân.
- Ngủ nhiều nguyên phát: mặc dù ban đêm ngủ nhiều nhưng ban ngày vẫn rất buồn ngủ, ngủ gật. Thời gian ngủ tồn tại ít nhất từ 1 tháng trở lên gây nhiều rắc rối cho sinh hoạt hằng ngày.
- Hội chứng ngừng thở khi ngủ: ngừng hô hấp khoảng 20s-40s trong khi đang ngủ làm giảm oxy và tăng nồng độ carbonic trong máu, bệnh nhân tỉnh giấc ngắn trong đêm.
Rối loạn nhịp thức ngủ:
- Giấc ngủ ngắn, không sâu.
- Không thể ngủ được khi muốn ngủ mặc dù có thể đi ngủ vào giờ khác.
- Bệnh nhân không thể tỉnh táo khi cần tỉnh táo nhưng lại rất tỉnh táo vào lúc không cần tỉnh táo.
Biến chứng rối loạn giấc ngủ:
- Cơ thể thiếu sức sống, uể oải.
- Dễ cáu giận, bồn chồn, lo âu.
- Hay quên, không thể tập trung vào công việc.
- Không thể đưa ra quyết định đúng đắn, sáng suốt.
- Tăng tính bị ám thị.
- Mất khả năng lên kế hoạch tương lai, dễ nản chí.
- Bị ảo giác.
Mất ngủ làm cơ thể mệt mỏi, không thể tập trung vào công việc
4. Điều trị rối loạn giấc ngủ
Phương pháp chẩn đoán rối loạn giấc ngủ
- Hỏi bệnh sử của bệnh nhân.
- Sử dụng máy đa kí giấc ngủ có chức năng ghi lại toàn bộ những bất thường trong giấc ngủ của bệnh nhân.
- Các kênh điện não, điện tim, điện cơ, thông khí hô hấp và chỉ số oxy sẽ giúp bác sĩ tìm ra nguyên nhân để đưa ra liệu pháp điều trị kịp thời, hiệu quả.
Phương pháp điều trị rối loạn giấc ngủ
Dựa vào nguyên nhân, triệu chứng mắc phải bác sĩ sẽ thưa ra phương pháp kết hợp giữa thuốc và chế độ sinh hoạt phù hợp.
Thay đổi thói quen:
- Tạo thói quen thức ngủ đúng giờ.
- Tránh dùng thuốc, thực phẩm gây kích thích thần kinh trung ương.
- Tránh các xung đột, căng thẳng tâm lý.
- Cân bằng giữa công việc và thời gian ngủ nghỉ hợp lí.
- Tắm nước ấm.
Phương pháp tâm lý:
- Chia sẻ, tạo tâm trạng thoải mái, vui vẻ.
- Thư giãn nghe nhạc.
Phương pháp đông y:
- Bấm huyệt.
- Xoa bóp.
Sử dụng thuốc:
- Hạn chế sử dụng thuốc an thần.
- Nếu sử dụng cần có sự hướng dẫn của bác sĩ.
- Trong quá trình sử dụng cần lưu ý những tác dụng không mong muốn.
5. Phòng ngừa rối loạn giấc ngủ
Những biện pháp giúp phòng ngừa rối loạn giấc ngủ:
- Duy trì giờ đi ngủ và thức dậy cố định mỗi ngày theo đúng giờ sinh học.
- Không sử dụng thức uống như cà phê, trà, rượu hoặc thuốc lá vào giờ chiều.
- Tránh ăn quá no trước khi đi ngủ.
- Cố gắng không ngủ nhiều vào ban ngày.
- Luyện tập thể dục mỗi ngày tạo trạng thái vui vẻ.
- Phòng ngủ cần thoáng mát, ít ánh sáng, không có tiếng ồn.
- Thư giãn trước khi ngủ.
- Tuân thủ lời khuyên của bác sĩ trong quá trình điều trị rối loạn giấc ngủ.
